3 02 2020
Büyük Veri ve Bilgi
Chris Anderson’a göre günümüzde bütün modelleri gereksiz kılacak muazzam bir veri bolluğu söz konusu. Bütün mesele veriler arasındaki bağlantıları ortaya çıkararak belli örüntüler elde etmek. Anderson daha da ileriye giderek dilbilim, sosyoloji, psikoloji, ontoloji ve insan davranışlarına dair tüm teorileri tek etmemizi söylüyor. Ona göre elimizde yeterli veri olduğunda, yani rakamlarla her şeyi açıklamak mümkün (Akt. Han, 2019: 52).
Byung-Chul Han’a göre ise “Veri güdümlü düşünce diye bir şey yoktur. Sadece hesaplama veri güdümlü olabilir. Hesaplanamayanın negatifliği düşünmeye kayıtlıdır. Bu haliyle verilerden, yani verili olandan önce gelir… Verili olanın pozitifliğini aşar ve onu başka bir ışıkta tüm çıplaklığıyla gösterir… Bugün dur durak bilmeden büyüyen veri ve enformasyon yığını bilimi teoriden ve düşünceden büyük ölçüde ayırmaktadır” (2019: 53).
Han, enformasyonun pozitif, dev enformasyon yığınlarının ise bilginin kaybolmasına ve bir çeşit gürültüye neden olduğunu ifade ederek düşüncenin sessizliğe ihtiyacı olduğunu vurguladıktan sonra konuyu son on, hatta yirmi yıldan beri basılan eser bolluğuna karşılık edebiyatta hiçbir şey olmadığı noktasına getirir. Michel Butor’dan aktardığına göre sadece ekonomik değil aynı zamanda entelektüel bir kriz yaşamakta olduğumuz ayan beyan ortadadır. Yeni iletişim araçları ve hızla büyüyen enformasyon yığınlarının pozitif bolluğu muazzam bir gürültüye yol açmakta, negatif bilgi eksikliği ise sadece ve sadece Aynı’nın var olmasını sağlamaktadır. Oysa aslında huzursuzluk anlamına gelen zihin canlılığını negatifliğine borçludur (Han, 2019: 53-54).
Unutmayalım Umberto Eco’ya göre “Aydınlar krizleri çözmeye değil, çıkarmaya yararlar…. Aydın, bir sıkışma durumunda, çıkış yolu gözükmeyen ve öylesine giden, olması gerekirken hiçbir şey olmayan bir düzende, bir kopma, kırma, ayırma işlemi yapan kişidir.” Yani, aydın, kriz yaratan kişidir ve “bir kriz yaratmak var olan bir hali eleştirip, bu değişmezlik tarlasına kuşku tohumları ekmektir” (Cogito, s:27). Kriz çıkarmak ya da negatif olmak ise bilgi ile olur, enformasyon ya da malumat ile değil. Bu anlamda bilgi Başka’dır ve geçmiş bir durumu sarsıp bambaşka bir şeyin başlamasını sağlar.
Büyük veriyi aşmanın, onun Aynı’lığından kurtulmanın yolu, yeterli gerekli birikime sahip olup enformasyon denizinde Başka’lar yaratacağımız “bilgi adacıkları” oluşturmaktır.
Notlar
Han, Byung-Chul (2019). Eros’un Istırabı, çev. Şeyda Öztürk, İstanbul, Metis Yayınları.
Cogito (2001). Kriz: Daha Derin, Daha Eski, Daha Yaygın, s. 27.