kaos
4 09 2022
bulentgundogmus | Deneme, Genel, Güncel |
2014 yılındaki bir yazımda Norveç fiyortlarının, deprem büyüklüklerinin, şehirlerin gelişmesinin ve trafikteki sıkışıklıkların fraktal bir özellik gösterdiğini yazmıştım: http://bulentgundogmus.com/trafik-meselesi/. 1980’lerin ikinci yarısında kaosun eşiğindeki sistemlerin karmaşık davranışına merak saran Danimarka asıllı Amerikalı fizikçi Per Bak’ta bu konuları açıklamak için kavramsal bir çerçeve çizmeye çalışırken “kum yığını” diyebileceğimiz bir model geliştirir ve adını da “kendi kendini […]
başlangıç durumuna hassas bağlılık, çatallanma, denge, Fraktallaşma, Gribbin, kaos, kelebek etkisi, Kendi kendini düzenleyen kritiklik, Kritik eşik, kum yığını, Per Bak
6 08 2022
bulentgundogmus | Deneme |
Pierre-Simon Laplace, Fransız Devrimi (1789) patlak verdiğinde, Académie des Sciences’taki meslektaşlarına da sık sık anımsattığı gibi kendisini Avrupa’nın en büyük matematik dehalarından biri olarak kabul ettirmişti. Cumhuriyete olan bağlılığını açıklamış olmasına rağmen, Napolyon iktidarı ele geçirince Bonapartizme döner ve Théorie Analytique des Probabilitiés adlı ünlü kitabını imparatora ithaf eder. Kralcı olduktan sonra marki yapılan, bir […]
başlangıç durumuna hassas bağlılık, Bensaid, Bergson, Blok-Evren, Carroll, Gleick, Gribbin, kaos, kelebek etkisi, Laplace, Mitchell, Poincaré, Zaman
1 02 2021
bulentgundogmus | Bilim, Deneme |
John Holland’a göre karmaşık bir sistem için verilebilecek en iyi örnek tropik bir yağmur ormanıdır. Çünkü yağmur ormanları neredeyse sonsuz bir çeşitlilikte türlere ev sahipliği yaparlar: İnsan aynı türden ikinci bir ağaç görmeden yüzlerce adım atabilir, tek bir ağaçsa birbirinden farklı binlerce tür böcek barındırıyor olabilir. Bu türler arasındaki etkileşimler, örneğin asker karıncaların önlerine çıkan […]
Autopoiesis, bağışıklık sistemi, balance, başlangıç durumuna hassas bağlılık, belirme, bifurcation, Black Swan, Butterfly Effect, Capra, çatallanma, chaos, chaotic behavior, complex adaptive systems, complexity, denge, emerge, fat tail, feedback, Feldman, fractal, Fraktal, Franks, geribildirim, Gribbin, Holland, kaos, Karmaşık Uyarlanan Sistemler, karmaşıklık, Kauffman, kelebek etksi, kendi kendine düzenlenme, kendi kendini düzenleme, kendi kendini var etme, kolektif akıl, küçük değişiklikler büyük fark yaratır, Mandelbrot, Maturana ve Varela, Mitchell, Self-organization, self-similarity, sensitive dependence on initial condition, şişman kuyruk, sistem, siyah kuğu, süper organizma, Taleb
5 08 2019
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme, Güncel |
Bu yazı Dr. Gözde Mert ile ortaklaşa yazdığımız ve 22. 09.2019 tarihinde Journal of Social and Humanities Science Research’de yayınlanan Örgüt Çalışanlarında Kuantum Organizasyon Algısının Araştırılması adlı makalenin teorik kısmını teşkil etmektedir. Makalenin tamamına erişmek isteyen http://www.jshsr.org/Makaleler/1871973871_03_2019_6-39.ID1276.%20MERT&G%c3%9cNDO%c4%9eMU%c5%9e-%201734-1757.pdf linkini tıklayabilir. Sınırsız, karmaşık ve dinamik bir özellik taşıyan yirmi birinci yüzyılın sorunları, aralarında sayısız bağlantıların bulunduğu […]
Ağ tipi örgütlenme, Ağ toplumları, Atom altı parçacıklar, Atom fiziği, Atom-altı seviye, Başlangıç durumuna hassas bağımlılık ilkesi, belirsizlik, Belirsizlik İlkesi, Blake, Bohr, Bütüncül, Capra, Correlative, Crease ve Goldhaber, De Broglie, Determinizm, Dirac, Doğrusla olmayan dinamik sistemler, Dorst, Einstein, Esnek, Feldman, Fraktal, Fraktal Geometri, Fraktal liderlik, Fraktal organizasyon, Geribesleme döngüleri, Göreli uzayzaman, Görelilik İlkesi, Hacking, Hassas, Heisenberg, Holizm, Işık Hızı, kaos, karmaşıklık, Kartezyen Düşünce, Kartezyen kesinlik, Kelebe Etkisi, Kendi kendine organize olan sistemler, kuantum, Kuantum Alan Kuramı, Kuantum Kuramı, Kuantum organizasyon, Kuhn, Lee Smolin, Lorenz, Luisi, Makroskobik, Mandelbrot, Mattei, Meadows, Mikroskobik, Mutlak uzay ve mutlak zaman, Newton, Olasılık, paradigma, paradoks, Pauili, Planck, Prigogine, Rovelli, Schrödinger, Şenyılmaz, Shoham, Sistem Düşüncesi, Ssali, Stengers, uzayzaman, Üzüm ve Uçkun, Yaklaşık bilgi, Yin-Yang, Zaman mekan, Zohar
16 05 2019
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim |
Bir süre önce paylaştığım kaos, karmaşıklık ve kuantum kapsamındaki kaynakçaya kozmolojiyi de ekledim. Aslında, yukarıda andığım dört konudan her biri başlı başına birer disiplin, hatta her biri kendi içinde dallanıp budaklanıyor. Ancak benim derdim, disiplinlerarası bir kaynakça oluşturmak olduğu için bu yolu seçtim. Nihai amacım ise doğa bilimleriyle beşeri bilimleri birleştirmeye çalışarak toplumu daha iyi […]
antimadde, Atomaltı parçacıklar, Beşeri Bilimler, Biyoloji, Büyük Patlama, Disiplinlerarasılık, Doğa Bilimleri, düzen, Enformasyon, entropi, evren, Fizik, Fraktallaşma, Galaksiler, gezegenler, Görelilik, Hareket yasaları, kaos, Kara delikler, karmaşıklık, Kendi kendine organize olan sistemler, Kozmoloji, kuantum, Kuantum dalgalar, kuantum mekaniği, Kunatum kütleçekimi, Kütleçekimi, Matematik, Sistem Teorisi, Sonsuzluk, Uzay-zaman, yıldızlar, Zaman
11 09 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Deneme, Güncel |
2016 yılında TÜAD Cesur Baykuş Özel Ödülü’nü aldığımda yaptığım teşekkür konuşmasında, kendimi Cesaret Madalyası almış gibi hissettiğimi, lisedeyken sevgili babamın vali olmamı istemiş olmasına rağmen Dostoyevski sevdam nedeniyle edebiyat, okuduğum lisenin özellikleri nedeniyle ise matematik ile mühendislik arasında gidip geldiğimi, sonunda da iktisat ile istatistiği seçerek araştırmacı olduğumu söylemiştim. Araştırmacı olduğum için çok mutluydum. Meslek […]
Akın Alyanak, Araştırma, Cesur Baykuş, Dostoyevski, Erkani Keyman, ESOMAR, Felsefe, Fizik, Gallup, kaos, karmaşıklık, Leonardo da Vinci, Sosyoloji, TÜAD, Uğur Ünal, Yankelovich
29 05 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
“İki konunun, iki disiplinin, iki kültürün – hatta en uçta, iki galaksinin – çarpışması yaratıcı şanslar doğurmalıdır. Zihinsel etkinliklerin tarihinde bazı büyük atılımlar bu şanslar sayesinde yapılabilmiştir” (Snow, 2010: 107). İktisat ile Felsefe Arasında İzmir Atatürk Lisesi’nde okurken, aynı zamanda şair olan psikoloji hocamız Nahit Ulvi Akgün, bir gün, “Matematik çalışırken sıkılırsanız tarihe, psikoloji çalışırken […]
Andrew Abbott, Antropoloji, Beşeri Bilimler, Beşeri Kültür, Bilim, Bilimsel Kültür, Biyoloji, Cambridge, çatallanma, Cavendish Laboratuvarı, Collini, Darülfünun, Dickens, Disiplinlerarasılık, Doğa Bilimleri, düzen, Edebiyat, Ekonomi Politik, Elizabeth Çağı, Entelektüel, entropi, Felsefe, Fen Bilimleri, Fizik, Fraktallaşma, Geleneksel Kültür, Gulbenkian Komisyonu, Güler Sabancı, Hegel, Hukuk, İdris Küçükömer, İki Kültür, İktisat, İktisat Fakültesi, İstanbul Üniversitesi, İzmir Atatürk Lisesi, kaos, karmaşıklık, Kendi Kendine Örgütlenme, kültür, Matematik, Mehmet Ali Aybar, Montesquieu, Nahit Ulvi Akgün, Newton, P.C Snow, Prigogine, Psikolog, Psikoloji, Richard Honig, Richard Lee, Rousseau, Rutherford, Sabancı Üniversitesi, Santa Fe, Sencer Divitçioğlu, Shakespeare, Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Teoloji, Termodinamiğin ikinci yasası, TİP, Tosun Terzioğlu, Wallerstein
6 02 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
“Kişinin bir dünyadaki ikizinin burun kıvırdığı yoldan gittiği bir başka dünya da vardır. Her birine bir yerküre düşecek şekilde kişinin varoluşu ikiye ayrılır, sonra bir ikinci, bir üçüncü defa, binlerce defa yollar çatallanır” (Blanqui, 2015: 82). Hugh Everett’in Kaotik Çılgın Dünyası Kuantum mekaniğinin 1920’lerin sonlarında ve 1930’ların başlarında Niels Bohr ve Werner Heisenberg tarafından geliştirilen […]
1001 Gece Masalları, Atom Altı Varlıklar, Aykut Çelebi, bifurcation, Borges, çatallanma, Çoklu Dünyalar Kuramı, Crease ve Goldhaber, Dallanma, Döngüsel Zaman, Erwin Schrödinger, Ficciones, Friedric Cramer, Friedrich Nietzsche, Fritjof Capra, Geçmiş, Gelecek, Hugh Everett, Ilya Prigogine, Italo Calvino, kaos, Kennet Breacher, Kopenhag Yorumu, Kuantum fiziği, Kum Kitabı, Louis - Auguste Blanqui, Max Planck Enstitüsü, Newton, Paralel Evrenler, Parçacık ve Dalga Fonksiyonu, Pascal, Pascal Küresi, Platon, Pythagoras, Rodrigo Quion Quirago, Schopenhauer, Şimdi, Süperpozisyon, The Creation and P.H. Gosse, Wikipedia, Willis Barnstone, Yolları Çatallanan Bahçe, Zaman
25 01 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
Ian Hacking’e göre “Yirminci yüzyıl fiziğinin en belirleyici kavramsal olayı dünyanın deterministik – belirlenimci – olmadığının keşfidir. Uzun süre metafiziğin kalesi olan nedensellik devrilmiş ya da hiç olmazsa sarsılmıştır: Geçmiş gelecekte ne olacağını tam olarak belirleyemez….Şans için bir yer açılmıştı” (Hacking, 2005: 13). Bilindiği gibi determinizm – belirlenimcilik – uzun süredir temel bilimsel program olarak […]
Ağ metaforu, Albert Einstein, Alexander Pope, Atom Altı Varlıklar, Belirsizlik İlkesi, Biyoloji, Bütünsellik, Çevrebilim, Charles Darwin, Descartes, Dışlama İlkesi, Doğa Yasaları, düzen, Ekosistem, Elektrodinamik, Evrim kuramı, Fizik, Fritjof Capra, Gaia Kuramı, Görecelik Kuramı, Ian Hacking, Ilya Prigogine, Isaac Newton, James Clark Maxwell, James Gleick, kaos, karmaşıklık, Kartezyen Düşünce, Kesinlik, Kırılma Yasası, Klasik Fizik, Kuantum fiziği, Kütle Çekimi, Kütle Çekimi Yasası, Leonardo da Vinci, Makine metaforu, Matematik, Max Planck, Michael Faraday, Mutlak Mekan, Mutlak Zaman, Newton, Niels Bohr, Olasılık, Planck Sabiti, Sistem Düşüncesi, Termodinamiğin 1. Yasası, Termodinamiğin 2. Yasası, Werner Heisenberg, William Blake, Wolfgang o Goethe, Wolfgang Pauli
9 11 2017
bulentgundogmus | Deneme |
Borges 1980 yılında MIT’de yaptığı bir söyleşide, dinleyicilerden fizikçi Kennet Breacher, üstada, karmaşıklıkla ilgili uzun bir açıklama yaparak dünya görüşünü sorar. Breacher’in uzun açıklaması, fizikçilerin karmaşık olaylar dünyasını birkaç ilkeye indirgemek, Borges’inki ise tam tersine, evrenin muazzam karmaşıklığını kanıtlamaya çalışarak fizikçilerin karmaşıklığı çözme çabalarını boşa çıkarmak olduğu şeklindedir. Borges dünya görüşünü şöyle açıklar: “Bence dünya […]
Alef, Barnstone, Geçmiş, Gelecek, Jorge Luis Borges, kaos, karmaşıklık, Kum Kitabı, Öteki, Rüya, Şimdi, Sonsuzluk, Zaman