10 01 2023
bulentgundogmus | Genel |
Çocukluk sevdam Dostoyevski benim için daima 1 numaradır! Proust, Joyce, Woolf, Faulkner, Borges ve Nabokov’a bayılırım. Karenina’ın yaratıcısı Tolstoy ile St. Petersburg’un yaratıcısı Beliy’i hiç unutmam, Gogol ise aklımdan çakmaz. Nasıl çıksın ki, herkes onun paltosundan çıkmadı mı? Peki Çehov’a ne demeli? Suçlu Kim? Herzen mi yoksa? Aaa, kapıyı çarparak geçen Mann’ın Büyülü Dağı’nın Frau […]
9 12 2022
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
Fizikçi ve tarihçi Arthur I. Miller’e göre kuantum dünyasının şaşırtıcı özelliklerini açıklamakta zorlanan Niels Bohr, dalga/parçacık ikiliğini açıklamak için Çin düşüncesindeki yin yang dışında kübizmden de ilham alır. Kübist sanatçı Jean Metzinger’in de bir tablosuna sahip olan Bohr’un sorduğu soru, tıpkı kuantum olaylarında olduğu gibi bir nesnenin kendini aynı anda farklı biçimlerde (dalga/parçacık) nasıl gösterebildiği […]
Arthur Miller, Bohr, Capra, Çift yarık deneyi, Crease ve Goldhaber, Dalga/parçacık ikiliği, Ford, Gleizes, Heisenberg, Heisenberg Belirsizlik İlkesi, kuantum, kübizm, Lee Smolin, Picasso, Tamamlayıcılık İlkesi, Zohar
11 11 2022
bulentgundogmus | Genel |
Borges’le Gizemli Bir Yolculuk, bir yanıyla “Borges’i Anlama Kılavuzu”. Jorge Luis Borges’i her anlamda anlamaya çalışmanın sonucu ortaya çıkan bu çalışma araştırma/inceleme türünün de yetkin örneklerinden. “Bir cümlesinde bile farklı âlemlere dalabilen Borges’in yaşam öyküsü de yazdığı öyküler de benzersizdir.” diyerek başlıyor söze Mustafa Bülent Gündoğmuş. Büyük emek ürünü olan Borges’le Gizemli Bir Yolculuk, edebiyatın ustasına bir saygı […]
30 10 2022
bulentgundogmus | Bilim |
Karmaşıklıkta beliren dünya bir bütündür ve bütün parçalarının toplamından daha fazla bir şeydir. Örneğin şekerin tadı kendisini oluşturan karbon, hidrojen ve oksijen atomlarında yoktur ya da suyun ıslaklığına onu oluşturan hidrojen ve oksijen atomlarında rastlamayız. Daha da basitleştirirsem, Fransız bir arkadaşımın mucizevi olarak nitelediği ve doymak bilmeden yediği menemenin lezzetini, bu müstesna yemeği oluşturan domates, […]
belirme, Broad, Capra, Caroll, English, Gezi Parkı, karbon, Laughlin, Marshall, Organizasyon, sistem, su, Van Gogh, Yapı, Zohar
4 09 2022
bulentgundogmus | Deneme, Genel, Güncel |
2014 yılındaki bir yazımda Norveç fiyortlarının, deprem büyüklüklerinin, şehirlerin gelişmesinin ve trafikteki sıkışıklıkların fraktal bir özellik gösterdiğini yazmıştım: http://bulentgundogmus.com/trafik-meselesi/. 1980’lerin ikinci yarısında kaosun eşiğindeki sistemlerin karmaşık davranışına merak saran Danimarka asıllı Amerikalı fizikçi Per Bak’ta bu konuları açıklamak için kavramsal bir çerçeve çizmeye çalışırken “kum yığını” diyebileceğimiz bir model geliştirir ve adını da “kendi kendini […]
başlangıç durumuna hassas bağlılık, çatallanma, denge, Fraktallaşma, Gribbin, kaos, kelebek etkisi, Kendi kendini düzenleyen kritiklik, Kritik eşik, kum yığını, Per Bak
6 08 2022
bulentgundogmus | Deneme |
Pierre-Simon Laplace, Fransız Devrimi (1789) patlak verdiğinde, Académie des Sciences’taki meslektaşlarına da sık sık anımsattığı gibi kendisini Avrupa’nın en büyük matematik dehalarından biri olarak kabul ettirmişti. Cumhuriyete olan bağlılığını açıklamış olmasına rağmen, Napolyon iktidarı ele geçirince Bonapartizme döner ve Théorie Analytique des Probabilitiés adlı ünlü kitabını imparatora ithaf eder. Kralcı olduktan sonra marki yapılan, bir […]
başlangıç durumuna hassas bağlılık, Bensaid, Bergson, Blok-Evren, Carroll, Gleick, Gribbin, kaos, kelebek etkisi, Laplace, Mitchell, Poincaré, Zaman
4 07 2022
bulentgundogmus | Deneme |
“Işıldayan ayın göründüğü pencereye baktı ve şöyle dedi: ‘Ama şunu anlamıyorum… Nasıl sürekli gece yarısı oluyor burada, oysa çoktan sabah olmuş olmalıydı? ‘Bayram gecesini biraz uzatmak hoş bir şeydir’ dedi Woland.” Mihail Bulgakov, Üstat ile Margarita “Ayar istasyonları, saatleri durmuş hanımların ve beylerin saatlerinin ayarlarını düzeltmek için yol üstünde uğrayacakları küçük yerlerdi. Burada genç hanımlar, […]
A.H.Tanpınar, Bulgakov, E.A. Poe, Horvat Srecko, Zaman, Zapatistalar
2 06 2022
bulentgundogmus | Deneme |
Hiçbir-Zamandan Bakış ya da Tralfamadore Perspektifi Fiilen evrenin dışında durmamız mümkün değildir. Evren daha büyük bir uzayda durup duran bir nesne değildir; uzay ve zaman olmak üzere var olan her şeyin toplamıdır. Bu nedenle dışında duran birisinin bakış açısından evrenin nasıl göründüğünü merak etmeyiz. Doğrusu, uzay-zamanın tümünü tek varlık olarak kavramaya çalışırız. Sean Carroll Zamanın […]
Ara-Zaman, Balzac, Blok-Evren, Budha, David Harvey, Deleuze, Dostoyevski, Eliade, Erwin Schrödinger, Eternalizm, Guattari, James Gleick, Kirillov, Ksana, Kurt Vonnegut, Lee Smolin, McTaggart, nunc fluens, Ölü Zaman, Sean Carroll, Statis, Tralfamadore, Umanişhadlar, Uzay, Yoga, Zaman, Zamanın dışına çıkmak
2 05 2022
bulentgundogmus | Genel |
Ünlü psikiyatr Carl Gustav Jung’a göre anne arketipinin çok sayıda tezahürü vardır. İyi ve kötü ana başlığı altında sınıflandırılan bu arketiplerin özellikleri “annelik” ile ilgilidir. Bu özelliklerden iyilik timsali bazılarını, dişinin sihirli otoritesi; aklın çok ötesinde bir bilgelik ve ruhsal yücelik; iyi olan, bakıp büyüten, taşıyan, büyüme, bereket ve besin sağlayan; şeklinde özetlemek mümkündür. Hint […]
24 04 2022
bulentgundogmus | Deneme |
Sicim kuramının kâşiflerinden, öğrenciliğinde sıhhi tesisatçılık yapan fizikçi Leonard Susskind’in şu sözlerinden bir kitap yazılabilir: “James Joyce ‘Bay Mark’a üç kuark’ demiştir. Gell-Mann’sa ‘protona üç kuark, nötrona üç kuark ve mezona bir kuark ve bir karşı-kuark çifti’ demiştir. Yüksek enerji fiziğindeki terimlerin büyük bir bölümü sözcükler konusunda saplantılı olan Gell-Mann tarafından önerilmiştir: ‘kuark’, ‘acayip’, ‘kuantum […]
Capra, Close, Cox, Eco, Ellman, Enis Batur, Erkmen, Finnegans Wake, Forshaw, Gerard't Hooft, Hesketh, Hooft, James Joyce, karmaşıklık, kuark, Leonard Susskind, Murray Gell-Mann, Rössler, Santa Fe, Sevimay, Stenger, Zohar