3 01 2014
Eşit(siz)liğin Gizemi
Çokdisiplinli (multidisciplinary) eğitim almış olan Richard Wilkinson ile Kate Pickett gelir dağılımı eşitliğinin ya da eşitsizliğinin gizemini ortaya çıkarmak amacıyla çok ilginç bir kitap yazmışlar ve adını da içeriği kadar ilginç olan, Türkçe’ye Su Terazisi diye çevrilen The Spirit Level koymuşlar. Alt başlığı Eşitliğin Artması Toplumları Nasıl Etkiliyor olan kitap Dünya Bankası verileriyle desteklenerek çarpıcı sonuçlara ulaşıyor. Veriler dünyanın en zengin 50 ülkesinin analiz edildiği çalışmaya dayanmakta olup 2002 yılına ait.
Güven düzeyi, ruh hastalıkları, kadınların statüsü, ortalama ömür ve bebek ölümleri, şişmanlık, çocukların okul başarısı, ergen doğumları, cinayetler, mahkûmiyet oranları ve sosyal hareketlilik gibi çeşitli değişkenlerle gelir dağılımı arasında kurulan ilişkiler gerçekten de eşitliğin gizemini ortaya koyması bakımından son derece ilginç sonuçlar içeriyor.
Bazı bölümlerinin ABD, Almanya, Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İngiltere, İtalya, Japonya, Norveç, Portekiz, Singapur, Yeni Zelanda ve Yunanistan gibi gelişmiş ülkelerin verilerinin karşılaştırılmasıyla kaleme alınan kitabın araştırmacılar için bir başvuru kaynağı olduğu gün gibi ortada.
Kitaptaki bulguları aşağıdaki gibi özetlemek mümkün:
- “İnsanların çoğuna güvenebilirim” ifadesine katılanların oranı gelir dağılımının daha eşit olduğu ülkelerde daha yüksektir.
- Gelir eşitsizliği arttıkça kadınların oy kullanma oranları, gelirleri ve siyasi makamlardaki temsiliyetleri düşmektedir.
- Gelir dağılımının daha eşitsiz olduğu ülkelerde bir tür akıl hastalığı yaşayanların sayısı artmaktadır.
- Gelirin daha eşitsiz dağıldığı ülkelerde uyuşturucu kullanma endeksi hızla yükselmektedir.
- Zengin ülkelerde ortalama yaş süresi gelir eşitsizliğiyle ilişkili olup, eşitsizlik arttıkça ortalama yaş süresi düşmektedir.
- Zengin ülkelerde gelir eşitsizliği arttıkça 1000 canlı doğum başına olan bebek ölümleri artmaktadır.
- Gelir dağılımının daha eşitsiz olduğu ülkelerde hem yetişkinlerin hem de çocukların daha fazlası şişmandır.
Mayıs 2010
Yanlış Yapmayı Yasaklamak “Atlara Fısıldayan Adam”
Maddi dengesizliğin, sosyal hayata aynı şekilde yansımasının bilimsel bir kanıtı . Gelir dağılımı nasıl yapılmalı, kimler yapmalı da bu denge sağlansın? Tarihte her halde böyle insanlar vardır. Üstad bir sonraki yazında böyle insanların başta olduğu dönemlerdeki sosyal durumları inceleyen bir çalışma bulup yazabilirisen memnun oluruz.
Sözünü ettiğim kitaba göre gelir dağılımı görece olarak en dengeli ülkeler, Japonya, Finlandiya, Norveç, İsveç Danimarka vb. şeklinde sıralanıyor. Örneğin Singapur, ABD, Portekiz, İngiltere vb. ülkelerde de görece olarak gelir dağılımı daha bozuk. İskandinav ülkeleri sosyal demokrasinin en iyi uygulandığı ülkeler. Japonya ise hem geleneksel hem de modern bir toplum olmanın ilginç bileşiminden doğan bir avantaja sahip görünüyor. Türkiye’deki gelir dağılımı ABD’de olduğu gibi hayli bozuk. Sanırım gelir dağılımını düzeltmenin ilk şartı tüm ekonominin şeffaf olması ve herkesin kazancına göre vergiye tabi tutulması. Bizde söylendiğine göre ekonominin yarısı şeffaf değil ve devlet bütçe açığını kapatmak için vergi verenden daha çok vergi alıyor. Örneğin dolaylı verginin (Otomobil, içki, sirgara, vb.) en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyoruz. Çünkü vergi vermeyen, hiç vermemiş oluyor .Dolayısıyla da gelir devlet tarafından daha adil dağıtılamıyor.