7 03 2024
Kalemini bir ömür boyu iktisat, siyaset, felsefe ve bir ölçüde de olsa matematiğin çeşitli kesişim kümelerinin etrafında oynatan Karl Marx’ın 1844 El Yazmaları’ndaki şu ifadesi çarpıcıdır: “Doğa bilimleri zamanla insan bilimlerini de kapsamına alacak ve aynı şekilde insan bilimi doğa bilimini içerecektir. Bir tek bilim olacaktır” (2016: 120).Marx’tan tam 366 yıl önce doğan Leonardo da […]
8 11 2023
Leonard Shlain Leonardo’nun Beyni’nde (2020: 23-33) her yıl tek bir madalya veren Nobel Ödül Komitesi’nin üyesi olduğumuzu varsaymamızı ve ödülün sadece en sıra dışı sanat eserini yaratana değil de, aynı zamanda bilme de en olağanüstü katkı sağlamış birine verilecek olmasını düşünmemizi ister. Üstelik yarışmanın bütün çağdaş ve tarihsel kişilerin yanı sıra doğru biyografik kayıtların tutulmaya […]
10 01 2023
Çocukluk sevdam Dostoyevski benim için daima 1 numaradır! Proust, Joyce, Woolf, Faulkner, Borges ve Nabokov’a bayılırım. Karenina’ın yaratıcısı Tolstoy ile St. Petersburg’un yaratıcısı Beliy’i hiç unutmam, Gogol ise aklımdan çakmaz. Nasıl çıksın ki, herkes onun paltosundan çıkmadı mı? Peki Çehov’a ne demeli? Suçlu Kim? Herzen mi yoksa? Aaa, kapıyı çarparak geçen Mann’ın Büyülü Dağı’nın Frau […]
11 11 2022
Borges’le Gizemli Bir Yolculuk, bir yanıyla “Borges’i Anlama Kılavuzu”. Jorge Luis Borges’i her anlamda anlamaya çalışmanın sonucu ortaya çıkan bu çalışma araştırma/inceleme türünün de yetkin örneklerinden. “Bir cümlesinde bile farklı âlemlere dalabilen Borges’in yaşam öyküsü de yazdığı öyküler de benzersizdir.” diyerek başlıyor söze Mustafa Bülent Gündoğmuş. Büyük emek ürünü olan Borges’le Gizemli Bir Yolculuk, edebiyatın ustasına bir saygı […]
4 09 2022
2014 yılındaki bir yazımda Norveç fiyortlarının, deprem büyüklüklerinin, şehirlerin gelişmesinin ve trafikteki sıkışıklıkların fraktal bir özellik gösterdiğini yazmıştım: http://bulentgundogmus.com/trafik-meselesi/. 1980’lerin ikinci yarısında kaosun eşiğindeki sistemlerin karmaşık davranışına merak saran Danimarka asıllı Amerikalı fizikçi Per Bak’ta bu konuları açıklamak için kavramsal bir çerçeve çizmeye çalışırken “kum yığını” diyebileceğimiz bir model geliştirir ve adını da “kendi kendini […]
2 05 2022
Ünlü psikiyatr Carl Gustav Jung’a göre anne arketipinin çok sayıda tezahürü vardır. İyi ve kötü ana başlığı altında sınıflandırılan bu arketiplerin özellikleri “annelik” ile ilgilidir. Bu özelliklerden iyilik timsali bazılarını, dişinin sihirli otoritesi; aklın çok ötesinde bir bilgelik ve ruhsal yücelik; iyi olan, bakıp büyüten, taşıyan, büyüme, bereket ve besin sağlayan; şeklinde özetlemek mümkündür. Hint […]
2 07 2021
“Ah, gelir, gelir, Mustafam gelir. Çok şükür, sağ salim kavuştuk yine.” Bu annem. “Deme mari Nevriye, sayı mı söylersin, kızanım mı gelir. Şu gözlüklerle hiç seçemez oldum artık. Sahir’e söyleyeyim de değiştirsin bunları.” Bu da babaannem. Annem ayakta, babaannem de kapının eşiğine oturmuş beni beklerlerken ben de Yeni Yol’dan çeşmeyi dönerek 106 Sokağa girmiş bulunuyorum. […]
17 04 2021
28 Mayıs 1962 tarihinde okullar kapanmadan kısa süre önce, yaza girerken güneşli ve pırıl pırıl bir gün çekilmiş tam kırk iki yıllık bir fotoğraf ve ben ilkokul birinci sınıfa gidiyorum. Ben nerede miyim? Sağda en arkada ayakta duruyorum. Yanımda sağdan sola doğru sıra arkadaşım Seval, yakın arkadaşlarımdan Melih, dans partnerim Mualla, İhsan, skeç arkadaşım Nursen, […]
27 03 2019
Albert Einstein 2 Mayıs 1955 yılında Life dergisine verdiği bir mülakatta “Önemli olan soru sormaktan vazgeçmemek… Kutsal meraklı duygusunu asla kaybetmemek” der (Akt. Ball, 2014: 15). “Meraklı” kelimesi Latince dikkat anlamına gelen curadan gelir ve en azından 17. yüzyıla kadar “meraklı” bir insan dikkatli ve tedbirli bir biçimde inceleme yapan insan anlamına geliyordu. Thomas Hobbes’a […]
16 06 2017
Matematikçi Nassim Nicholas Taleb’in Siyah Kuğu adlı ilginç kitabını dünyanın büyük çaplı rastlantısal değişimlerle geliştiği şeklinde özetlemek mümkündür. Taleb bu büyük çaplı değişimlere “siyah kuğu” diyor. Ortalamadan büyük sapma(lar) da diyebiliriz. Taleb’e göre “siyah kuğu” denilen olayın üç temel özelliği var ve bunlar; beklenmedik şekilde, nadiren ve sıradan olması, olağanüstü bir güce sahip bulunması, beklenmedik […]