çatallanma
4 09 2022
bulentgundogmus | Deneme, Genel, Güncel |
2014 yılındaki bir yazımda Norveç fiyortlarının, deprem büyüklüklerinin, şehirlerin gelişmesinin ve trafikteki sıkışıklıkların fraktal bir özellik gösterdiğini yazmıştım: http://bulentgundogmus.com/trafik-meselesi/. 1980’lerin ikinci yarısında kaosun eşiğindeki sistemlerin karmaşık davranışına merak saran Danimarka asıllı Amerikalı fizikçi Per Bak’ta bu konuları açıklamak için kavramsal bir çerçeve çizmeye çalışırken “kum yığını” diyebileceğimiz bir model geliştirir ve adını da “kendi kendini […]
başlangıç durumuna hassas bağlılık, çatallanma, denge, Fraktallaşma, Gribbin, kaos, kelebek etkisi, Kendi kendini düzenleyen kritiklik, Kritik eşik, kum yığını, Per Bak
1 02 2021
bulentgundogmus | Bilim, Deneme |
John Holland’a göre karmaşık bir sistem için verilebilecek en iyi örnek tropik bir yağmur ormanıdır. Çünkü yağmur ormanları neredeyse sonsuz bir çeşitlilikte türlere ev sahipliği yaparlar: İnsan aynı türden ikinci bir ağaç görmeden yüzlerce adım atabilir, tek bir ağaçsa birbirinden farklı binlerce tür böcek barındırıyor olabilir. Bu türler arasındaki etkileşimler, örneğin asker karıncaların önlerine çıkan […]
Autopoiesis, bağışıklık sistemi, balance, başlangıç durumuna hassas bağlılık, belirme, bifurcation, Black Swan, Butterfly Effect, Capra, çatallanma, chaos, chaotic behavior, complex adaptive systems, complexity, denge, emerge, fat tail, feedback, Feldman, fractal, Fraktal, Franks, geribildirim, Gribbin, Holland, kaos, Karmaşık Uyarlanan Sistemler, karmaşıklık, Kauffman, kelebek etksi, kendi kendine düzenlenme, kendi kendini düzenleme, kendi kendini var etme, kolektif akıl, küçük değişiklikler büyük fark yaratır, Mandelbrot, Maturana ve Varela, Mitchell, Self-organization, self-similarity, sensitive dependence on initial condition, şişman kuyruk, sistem, siyah kuğu, süper organizma, Taleb
21 03 2020
bulentgundogmus | Bilim |
“…insanlık tarihi sanki her şey insanlığın nihai hedefi olarak uygar toplumları işaret ediyormuş gibi, düz bir çizgi doğrultusunda ilerlememiştir. Tam tersine, her çatallanmada farklı kararlı haller mümkün olmuştur; bu haller gerçeklik kazandıklarında da bir arada ve birbirleriyle etkileşim içinde bulunmuşlardır.” Manuel de Landa, Çizgisel Olmayan Tarih Aşağıdaki şekil Ervin Laszlo’nun The Chaos Point, The […]
çatallanma, Çöküş, Dallanma, denge, Edgar Morin, entropi, Ervin Laszlo, F. Cramer, geribesleme, Koronavirüs, Kritik Kararsızlık, Manuel de Landa, Prigogine & Stengers
29 05 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
“İki konunun, iki disiplinin, iki kültürün – hatta en uçta, iki galaksinin – çarpışması yaratıcı şanslar doğurmalıdır. Zihinsel etkinliklerin tarihinde bazı büyük atılımlar bu şanslar sayesinde yapılabilmiştir” (Snow, 2010: 107). İktisat ile Felsefe Arasında İzmir Atatürk Lisesi’nde okurken, aynı zamanda şair olan psikoloji hocamız Nahit Ulvi Akgün, bir gün, “Matematik çalışırken sıkılırsanız tarihe, psikoloji çalışırken […]
Andrew Abbott, Antropoloji, Beşeri Bilimler, Beşeri Kültür, Bilim, Bilimsel Kültür, Biyoloji, Cambridge, çatallanma, Cavendish Laboratuvarı, Collini, Darülfünun, Dickens, Disiplinlerarasılık, Doğa Bilimleri, düzen, Edebiyat, Ekonomi Politik, Elizabeth Çağı, Entelektüel, entropi, Felsefe, Fen Bilimleri, Fizik, Fraktallaşma, Geleneksel Kültür, Gulbenkian Komisyonu, Güler Sabancı, Hegel, Hukuk, İdris Küçükömer, İki Kültür, İktisat, İktisat Fakültesi, İstanbul Üniversitesi, İzmir Atatürk Lisesi, kaos, karmaşıklık, Kendi Kendine Örgütlenme, kültür, Matematik, Mehmet Ali Aybar, Montesquieu, Nahit Ulvi Akgün, Newton, P.C Snow, Prigogine, Psikolog, Psikoloji, Richard Honig, Richard Lee, Rousseau, Rutherford, Sabancı Üniversitesi, Santa Fe, Sencer Divitçioğlu, Shakespeare, Sosyal Bilimler, Sosyoloji, Teoloji, Termodinamiğin ikinci yasası, TİP, Tosun Terzioğlu, Wallerstein
6 02 2018
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
“Kişinin bir dünyadaki ikizinin burun kıvırdığı yoldan gittiği bir başka dünya da vardır. Her birine bir yerküre düşecek şekilde kişinin varoluşu ikiye ayrılır, sonra bir ikinci, bir üçüncü defa, binlerce defa yollar çatallanır” (Blanqui, 2015: 82). Hugh Everett’in Kaotik Çılgın Dünyası Kuantum mekaniğinin 1920’lerin sonlarında ve 1930’ların başlarında Niels Bohr ve Werner Heisenberg tarafından geliştirilen […]
1001 Gece Masalları, Atom Altı Varlıklar, Aykut Çelebi, bifurcation, Borges, çatallanma, Çoklu Dünyalar Kuramı, Crease ve Goldhaber, Dallanma, Döngüsel Zaman, Erwin Schrödinger, Ficciones, Friedric Cramer, Friedrich Nietzsche, Fritjof Capra, Geçmiş, Gelecek, Hugh Everett, Ilya Prigogine, Italo Calvino, kaos, Kennet Breacher, Kopenhag Yorumu, Kuantum fiziği, Kum Kitabı, Louis - Auguste Blanqui, Max Planck Enstitüsü, Newton, Paralel Evrenler, Parçacık ve Dalga Fonksiyonu, Pascal, Pascal Küresi, Platon, Pythagoras, Rodrigo Quion Quirago, Schopenhauer, Şimdi, Süperpozisyon, The Creation and P.H. Gosse, Wikipedia, Willis Barnstone, Yolları Çatallanan Bahçe, Zaman
9 03 2016
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
Her tarih anlayışının içerisinde mutlaka örtük olarak bulunan, onu koşullandıran, bu nedenle de açığa çıkarılması gereken belli bir zaman deneyimi vardır. Benzer biçimde her kültür belli bir zaman deneyimidir ve bu deneyimde bir değişiklik olmadan yeni bir kültür yaratmak mümkün değildir. Bu nedenle özgün bir devrimin ilk görevi sadece “dünyayı değiştirmek” değil, aynı zamanda ve […]
1789 Fransız Devrimi, Âdem, Alma Venüs, An, Antonio Negri, Ardışıklık, Aristoteles, Arzu, Aşk, Aşk Zamanı, boş zaman, Bütün, çatallanma, Çevrimsel ve ideolojik uzay - zaman, Çizgisel Zaman, Devrm Zamanı, Doğru Zaman, Dolu şimdi, Ebedi uzay - zaman, Ebediyet, Enis Batur, Episodik jeopolitik uzay - zaman, Esau, Eşzamanlılık, Fernand Braudel, Fırsat Anı, Formel Zaman, Geçmiş, Gelecek, Gezi Parkı Direnişi, Giorgio Agamben, Gnostik, Gnostisizm, Hic Temporis, Hindu, Historisizm, Homojen Zaman, Ilya Prigogine, Immanuel Wallerstein, Jay Griffiths, Jean Chesneaux, Jetzt-Zeit, Kabil, Kairolojik zaman, Kairos, kaos, Kriz, Kronolojik zaman, Kronos, Marx, Paul Ricœur, Poiesis, Praksis, Robespierre, Roma, Seyrek Fırsat, Şimdi, Şimdi ve burada, Sodom, Sonsuz Şimdi, Sonsuzluk, Stoa, Stoacılar, Taksim Komünü, Tarih, Tarihsel maddecilik, Tekillik, Tersinmezlik, Üretme, Vülger Tarihçi, Walter Benjamin, Yapısal uzay - zaman, Yaratma, Zaman, Zaman oku, Zamanı yırtılması, Zamanın patlaması, Zamansallık, Zevk
1 10 2014
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Güncel |
Şu sözle Peter Senge’ye aittir: “Çok erken bir çağdan başlayarak sorunları parçalara ayırmaya, dünyayı bölümlemeye alıştırılırız. Görünüşte bu, karmaşık ödevler ve konularla daha kolay baş edilmesini sağlar, ama bunun için gizli, anormal bir bedel öderiz. Eylemlerimizin sonuçlarını artık göremez oluruz; içimizdeki daha büyük bir bütüne bağlantı duygumuzu kaybederiz. Sonra ‘büyük resim’ çabasına girdiğimizde, zihnimizde parçaları […]
belirme, Bohm, Borges, British Telecom, Bütüncül, CAS, çatallanma, Citibank, Comlex Adaptive Systems, Dallanma, Emergence, entropi, Fraktal, Fuzzy logic, Gawande, Genel Teori, geribesleme, Hindistan, holistik, kaos, Kaos Noktası, Karmaşık Uyarlanan Sistemler, karmaşıklık, Kendi Kendine Örgütlenme, Keynes, LSE, Newton, Organizasyon, Popper, puslu mantık, Sante Fe Enstitüsü, semiyotik, Senge, Shell, Termodinamik, The Complex Group, Üstel Artışlar, Yanlışlamak
2 06 2014
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
“…insanlık tarihi sanki her şey insanlığın nihai hedefi olarak uygar toplumları işaret ediyormuş gibi, düz bir çizgi doğrultusunda ilerlememiştir. Tam tersine, her çatallanmada farklı kararlı haller mümkün olmuştur; bu haller gerçeklik kazandıklarında da bir arada ve birbirleriyle etkileşim içinde bulunmuşlardır.” Bu sözler Çizgisel Olmayan Tarih ‘in yazarı Manuel De Landa’ya ait. Aşağıdaki şekil Ervin Laszlo’nun […]
"Just-in-time", çatallanma, Dallanma, De Landa, Dinamik Kararlılık, Esnek Uzmanlaşma, Fordist Sistem, Fordizm, Fraktal Geometri, Harvey, Jameson, kaos, Kaos Bölgesi, Kaos Noktası, Kitle Üretimi, Kondratieff Dalgaları, Kritik Kararsızlık, Laszlo, modernizm, postmodernizm, Wallerstein
20 11 2013
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim |
Biliniyor, dünya bir tiyatro (oyun) sahnesi, bizler de oyuncuyuz; bazen araştırmacı da diyorlar. Bu nedenle çoğumuzun bildiği bir iskambil oyunu ile başlamak yerinde olacak. Kastet diye bir oyun var; hem King’ e, hem de 51’ e benziyor; ancak bu iki oyundan çok önemli bir farkı var ve insanın analiz ve sentez yeteneğini geliştiriyor. Farkı şu: […]
Araştırmacı, çatallanma, Cramer, düzen, kaos, karmaşıklık, kuantum, Prigogine, Shrödinger'in Kedisi, Sistem Teorisi, Trend
13 11 2013
bulentgundogmus | Araştırma, Bilim, Deneme |
Dünyada kimse tek başına değildir. Başkaları için hiçbir eylem sonuçsuz değildir. Dinamik sistemlerde, bir sürecin sonucunun başlangıç koşullarına duyarlı olması kaos teorisinin ilkesidir. Fraktallar, kendilerini farklı ölçülerde tekrarlayan motiflerdir. Başka bir deyişle fraktalı, her bir parçası bütünün yansıması olan desen ya da şekil olarak tanımlayabiliriz. Fraktal sistemin özgünlüğü bir temel motifin bütün sistemin yapısını kararlaştırmasıdır.Temel […]
çatallanma, Çavuşesku, Dallanma, Dönüm Noktası, Dubner, düzen, Fraktal, Fraktallaşma, geribesleme, Gladwell, Hudson, Hush Puppies, kaos, kelebek etkisi, Kıvılcım Anı, Lewitt, Mandelbrot, Marx, New York, Norma Mc Corvey, Romanya, Tipping Point, tuhaf çeker